اضافه وزن در نوجوانان و راهکارهای مقابله با آن

یکی از معضلات جامعه ی امروز چاقی و اضافه وزن است. اضافه وزن در هر رده ی سنی مشکلاتی را ایجاد می کند که البته برخی در بین همه مشترک و برخی بیشتر گروه خاصی را درگیر می کند. در این مطلب سعی شده است به گوشه ای از عوارض، عوامل و راهکارهای مبارزه با اضافه وزن در نوجوانان اشاره شود.

عوارض اضافه وزن در نوجوانان

بلوغ زودرس

سعید حسینی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید: اضافه وزن نوجوانان موجب بلوغ زودرس در آن ها می ‌شود و رشد قدی را محدود می ‌کند. برای داشتن وضعیت مناسب هورمونی یکی از عوامل مهم وزن مناسب است زیرا وزن اضافی بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدی را محدود خواهد کرد. برای رسیدن به قد مطلوب باید وزن کودکان را در محدوده طبیعی حفظ کرد. از طرفی ترشح هورمون رشد که تأثیر مهمی در رشد مطلوب دارد، کاملاً تحت تأثیر تغذیه فرد است.

ضعف استخوانی

اضافه وزن، استخوان نوجوانان را ضعیف می کند. پزشکان هشدار دادند، نوجوانانی که اضافه وزن دارند علاوه بر این که میزبان بسیاری از مشکلات بهداشتی و سلامتی خواهند بود، دچار ضعف استخوانی نیز می شوند.

مطالعه روی 143 نوجوان 14 تا 18 ساله و مبتلا به اضافه وزن در آمریکا نشان داده است، نوجوانانی که دارای فاکتورهای خطرزا مثل سطح پایین کلسترول خوب هستند، توده ی استخوانی کمتری نسبت به همسالان سالم خود دارند؛ کاهش توده استخوانی شاخصی از ضعف استخوان ‌ها است.

بر طبق این مطالعه چربی کل بدن موجب تحلیل استخوانی نمی شود اما آن چه روی استخوان ‌ها تاثیر منفی دارد چربی ای است که دور شکم تجمع می کند و عامل اصلی بروز دیابت و بیماری های قلبی است.

اختلالات خواب

طبق گفته ی محققان استرالیایی، نوجوانان چاق نسبت به هم سن و سالان خود که وزن کم تری دارند دیرتر به رختخواب رفته و کم تر از آن ها نیز می خوابند. به گزارش ساینس دیلی، محققان، مطالعه ای را روی الگوی خواب نوجوانان استرالیایی 9 تا 18 سال در روزهای مختلف هفته انجام دادند و دریافتند که کم خوابی این افراد در روزهای یکشنبه که مدارس پس از یک روز تعطیلی باز می شوند مشهودتر است.

مطالعات دیگر نیز حاکی از آن است که به طور متوسط دختران به خاطر زودتر خوابیدن، ساعات بیشتری نسبت به پسران می خوابند. در واقع با بالا رفتن سن در نوجوانان، میزان ساعات خواب در آن ها کاهش می یابد و نوجوانان با وزن کم تر نسبت به نوجوانانی با وزن طبیعی، به مراتب زودتر به رختخواب می روند.

دیگر عوارض

نوجوانانی که دچار اضافه وزن هستند سایر فاکتورهای خطرزا مثل افزایش سطح چربی در خون، افزایش فشار خون و نیز افزایش اندازه دور کمر نیز مشاهده می شود.

عوامل اضافه وزن در نوجوانان

اینترنت

مطالعات در آمریکا نشان می ‌دهند اینترنت، خواب، مصرف الکل و قهوه عوامل مؤثر در بروز اضافه وزن در دختران نوجوان می ‌باشند! این تحقیقات بین جامعه‌ ای 5000 نفری از دختران نوجوان در رده سنی 14 تا 21 سال و راجع به عادات و رفتارهای هفتگی آنان در طی یک سال گذشته صورت گرفت.

در این مطالعات مشخص شد دخترانی که بیش ار بقیه رفتارهای تن‌ آسایانه و راحت‌ طلبانه داشته و اغلب اوقات فراغت خود را در اینترنت سپری می ‌کنند، معمولاً خواب کمتری داشته و بیشتر از دیگران از قهوه استفاده می ‌نمایند.

البته در حالی که هیچ ارتباط علمی بین مصرف قهوه و استفاده از اینترنت مشاهده نشد اما محققین دریافتند دخترانی که تمایل بیشتری به مصرف قهوه دارند کمتر می‌ خوابند و بیش از دیگران از مشروبات الکلی استفاده می ‌کنند.

استرس

استرس در نوجوانان عامل مستقیم بروز چاقی است. به گزارش آسوشیتدپرس، محققان دانشگاه ایالتی یووا خاطرنشان کردند که افزایش میزان استرس و تنش در نوجوانان با افزایش نرخ ابتلا به اضافه وزن و چاقی رابطه ی مستقیم دارد.

دکتر بریندا لوهمن و دستیاران وی اطلاعات به دست آمده از یک پژوهش شش ساله را مورد تجزیه و تحلیل قرار دارند و میزان قد و وزن نوجوانان شرکت کننده در این تحقیق را اندازه گیری کردند تا شاخص توده بدنی آن ها را محاسبه نمایند. همچنین وضعیت نامطمئن تغذیه این نوجوانان و فاکتورهای استرس زای فردی،‌ مادری و خانوادگی آن ها نیز طی مصاحبه‌ هایی از آن ها مشخص شد. این تحقیق روی 1011 نوجوان 10 تا 15 سال و مادران آن ها از خانواده‌ های کم درآمد که ساکن بوستون، شیکاگو، سان آنتونیو و تگزاس بودند انجام گرفت و معلوم شد 47 درصد از این نوجوانان دچار اضافه وزن و چاقی هستند اما درصد بروز چاقی در نوجوانانی که تحت تاثیر چهار فاکتور استرس زا یا بیشتر هستند 56/2 درصد افزایش پیدا می ‌کند.

رموز کاهش وزن در نوجوانان

به دلیل افزایش روزافزون چاقی و اضافه وزن در کودکان و نوجوانان لازم است راه هایی برای اتخاذ عادات غذایی سالم در آن ها پیدا کنیم. نوجوانان چاق باید علاوه بر تحمل وزن اضافه، دست انداخته شدن، جدایی از جمع، الفاظ زشت و عذاب روحی را نیز تحمل کنند. کیفیت زندگی کودکان دارای اضافه وزن مانند کودکان مبتلا به بیماری های مزمن مانند سرطان است. آن ها در معرض افسردگی، تصور جسمانی نادرست و جدایی از اجتماع قرار دارند؛ همچنین به آن ها به چشم افراد تنبل و بدون جذابیت نگاه می شود.

نقش والدین

نوجوانان به تنهایی نمی توانند از پس اضافه وزن خود برآیند. آن ها به حمایت والدین خود برای ایجاد یک محیط سالم در خانه نیاز دارند و لازم است از عادات درست آن ها الگو بگیرند. اگر والدین هم اضافه وزن داشته باشند و در کاهش آن موفق باشد احتمال بیشتری وجود دارد که آن ها هم در کاهش وزن موفق شوند. نباید سر سفره به فرزندان تان بگویید " چقدر غذا می خوری! " به جایش اجازه دهید فرزندان تان بدانند که شما به خاطر آن ها و برای کمک به آن ها آن جا هستید. در غیر این صورت توصیه‌ های تان به صورت عکس عمل کرده و کودکان هیچ انگیزه ‌ای برای گرفتن تصمیمات مهم درباره خودشان را نخواهند داشت.

کارشناسان توصیه می کنند که با فرزندتان درباره مزایا و معایب اضافه وزن صحبت کنید و از مثال هایی استفاده کنید که آن ها بتوانند رابطه‌ شان را با موضوع پیدا نمایند. به عنوان نمونه راجع به تأثیر اضافه وزن بر کلاس ورزشی اش با او صحبت کنید نه تندرستی اش؛ زیرا زمان حال برای آن ها مهم تر است.

از فرزندتان بخواهید در تنظیم لیست خرید به شما کمک کند و مواد غذایی را که باید از سبد خانواده حذف یا به آن اضافه شود را تعین کند.

یکی دیگر از کارهایی که می توانید برای آن ها انجام دهید این است که به آن ها کمک کنید تا احساس خوبی نسبت به خودشان پیدا کنند و یکی از بهترین راه ها شکوفا کردن استعدادهای آنان است. بدین ترتیب اعتماد به نفس شان بالاتر رفته و بهتر می توانند درباره وزن شان تصمیم بگیرند.

نقش ورزش

اگر می خواهید فرزندان تان ورزش کنند باید خودتان هم قدم در این مسیر بگذارید. همچنین باید زمان تماشای تلویزیون و کار با کامپیوتر را محدود کنید. تحقیقات نشان داده‌ اند که کودکانی که زمان زیادی را جلوی تلویزیون یا کامپیوتر می نشینند، کم تحرک اند و بدتر از آن این که بدون آن که متوجه باشند شروع به خوردن می کنند.

نقش تغذیه

* مصرف سبزی و میوه بیشتر

* مصرف بیشتر غلات سبوس دار

* مصرف لبینات کم چرب و گوشت های کم چرب

* کاهش مصرف نوشابه

* ورزش منظم

* وزن کردن فقط یک بار در هفته